1. Co to jest egzekucja sądowa?
Najkrócej rzecz ujmując, egzekucja sądowa jest to zastosowanie przez powołane do tego organy państwowe (Sąd, Komornika Sądowego) przewidzianych prawem środków przymusu w celu uzyskania od dłużnika świadczenia należnego wierzycielowi na podstawie tytułu wykonawczego.
2. Rodzaje egzekucji sądowej
Polska procedura cywilna wyróżnia zasadniczo dwa rodzaje egzekucji sądowej:
− egzekucja świadczeń pieniężnych
− egzekucja świadczeń niepieniężnych (np. Eksmisja, wydanie ruchomości)
Należy pamiętać, że egzekucja sądowa świadczeń pieniężnych jest egzekucją realną, tzn., że środki egzekucyjne kierowane są do majątku dłużnika.
3. Podstawa egzekucji.
Podstawą egzekucji jest tytuł wykonawczy. O tym co jest tytułem wykonawczym rozstrzyga ustawa Kodeks Postępowania Cywilnego (KPC), a konkretnie art. 776. I tak, jeżeli ustawa nie stanowi inaczej, tytułem wykonawczym jest tytuł egzekucyjny zaopatrzony w klauzulę wykonalności. Najczęściej spotykana sytuacja to taka, gdzie wierzyciel dysponując prawomocnym orzeczeniem sądu (lub nieprawomocnym ale podlegającym natychmiastowemu wykonaniu) zamierza wyegzekwować od swojego dłużnika nałożony na niego obowiązek. Należy pamiętać, że orzeczenie sądu (nawet prawomocne) to dopiero tytuł egzekucyjny, który nadaje się do złożenia do komornika dopiero po nadaniu mu tzw. „klauzuli wykonalności”.
Klauzulę wykonalności sąd nadaje na wniosek wierzyciela. Wniosek o nadanie klauzuli wykonalności sąd winien rozpoznać niezwłocznie, nie później jednak niż w terminie 3 dni od dnia jego złożenia (art. 781 1 KPC).
Podstawą egzekucji jest tytuł wykonawczy. O tym co jest tytułem wykonawczym rozstrzyga ustawa Kodeks Postępowania Cywilnego (KPC), a konkretnie art. 776. I tak, jeżeli ustawa nie stanowi inaczej, tytułem wykonawczym jest tytuł egzekucyjny zaopatrzony w klauzulę wykonalności. Najczęściej spotykana sytuacja to taka, gdzie wierzyciel dysponując prawomocnym orzeczeniem sądu (lub nieprawomocnym ale podlegającym natychmiastowemu wykonaniu) zamierza wyegzekwować od swojego dłużnika nałożony na niego obowiązek. Należy pamiętać, że orzeczenie sądu (nawet prawomocne) to dopiero tytuł egzekucyjny, który nadaje się do złożenia do komornika dopiero po nadaniu mu tzw. „klauzuli wykonalności”.
Klauzulę wykonalności sąd nadaje na wniosek wierzyciela. Wniosek o nadanie klauzuli wykonalności sąd winien rozpoznać niezwłocznie, nie później jednak niż w terminie 3 dni od dnia jego złożenia (art. 781 1 KPC).
Dopiero po nadaniu klauzuli wykonalności orzeczenie sądowe staje się tytułem wykonawczym, który można złożyć komornikowi wraz z wnioskiem o wszczęcie postępowania egzekucyjnego.
4. Wniosek o wszczęcie postępowania egzekucyjnego.
Sam tytuł wykonawczy nie uprawnia komornika do działania. W celu wszczęcia postępowania egzekucyjnego wierzyciel powinien:
- złożyć komornikowi tytuł wykonawczy w oryginale,
- złożyć wniosek o wszczęcie postępowania egzekucyjnego.
5. Co powinien zawierać wniosek o wszczęcie postępowania egzekucyjnego.
Zgodnie z art. 797 KPC we wniosku lub żądaniu przeprowadzenia egzekucji z urzędu należy wskazać świadczenie, które ma być spełnione, oraz sposób egzekucji. Do wniosku należy dołączyć tytuł wykonawczy.
Świadczenie, które ma być spełnione to najczęściej kwota pieniężna, którą dłużnik ma zapłacić wierzycielowi zgodnie z tytułem wykonawczym. We wniosku o wszczęcie postępowania egzekucyjnego należy wymienić daty od których komornik będzie liczył odsetki. Należy pamiętać, iż nie można żądać więcej ponad to co wynika z tytułu wykonawczego.
Sposób egzekucji, to nic innego jak rodzaj mienia dłużnika do którego wierzyciel kieruje egzekucję. W ramach egzekucji świadczeń pieniężnych wyróżnia się następujące sposoby egzekucji:
Świadczenie, które ma być spełnione to najczęściej kwota pieniężna, którą dłużnik ma zapłacić wierzycielowi zgodnie z tytułem wykonawczym. We wniosku o wszczęcie postępowania egzekucyjnego należy wymienić daty od których komornik będzie liczył odsetki. Należy pamiętać, iż nie można żądać więcej ponad to co wynika z tytułu wykonawczego.
Sposób egzekucji, to nic innego jak rodzaj mienia dłużnika do którego wierzyciel kieruje egzekucję. W ramach egzekucji świadczeń pieniężnych wyróżnia się następujące sposoby egzekucji:
- egzekucję z ruchomości
- egzekucję z wynagrodzenia za pracę
- egzekucję z rachunków bankowych
- egzekucję z innych wierzytelności
- egzekucję z praw majątkowych
- egzekucję z nieruchomości
- uproszczoną egzekucję z nieruchomości
- egzekucję ze statków morskich
We wniosku o wszczęcie postępowania egzekucyjnego można ograniczyć się do wymienienia w/w sposobów, które wierzyciel winien wybrać adekwatnie do posiadanego przez dłużnika majątku. Należy pamiętać, iż wierzyciel z reguły najlepiej zna sytuację swojego dłużnika, wie jakim porusza się on samochodem, gdzie pracuje, w jakim banku posiada konto. W celu skutecznej egzekucji wiedzą tą należy podzielić się z komornikiem, co znakomicie ułatwia i przyspiesza postępowanie egzekucyjne. Na niniejszej stronie zamieszczono wzory wniosków egzekucyjnych, którymi można się posłużyć w celu wszczęcia postępowania egzekucyjnego.
We wniosku o wszczęcie postępowania egzekucyjnego można ograniczyć się do wymienienia w/w sposobów, które wierzyciel winien wybrać adekwatnie do posiadanego przez dłużnika majątku. Należy pamiętać, iż wierzyciel z reguły najlepiej zna sytuację swojego dłużnika, wie jakim porusza się on samochodem, gdzie pracuje, w jakim banku posiada konto. W celu skutecznej egzekucji wiedzą tą należy podzielić się z komornikiem, co znakomicie ułatwia i przyspiesza postępowanie egzekucyjne. Na niniejszej stronie zamieszczono wzory wniosków egzekucyjnych, którymi można się posłużyć w celu wszczęcia postępowania egzekucyjnego.
6. Wiedza o majątku dłużnika.
Jak już wspomniano, wierzyciel we własnym interesie powinien we wniosku o wszczęcie postępowania egzekucyjnego wskazać komornikowi mienie dłużnika, które podlegać będzie zajęciu, a następnie sprzedaży w postępowaniu egzekucyjnym. Pisząc wniosek egzekucyjny wierzyciel może i powinien skorzystać z wiedzy, którą posiada. Co zrobić, w przypadku, gdy wierzyciel nie posiada takiej wiedzy i nie wie czy jego dłużnik posiada jakikolwiek majątek. W takim wypadku wierzyciel może ograniczyć się tylko do wymienienia sposobów egzekucji, które ma zastosować komornik. Obowiązkiem komornika jest wezwać dłużnika do złożenia wyjaśnień na podstawie art. 801 kpc. Jeżeli złożone przez dłużnika wyjaśnienia nie doprowadzą do ujawnienia mienia wystarczającego do przeprowadzenia skutecznej egzekucji, wtedy wierzyciel ma do wyboru:
Jak już wspomniano, wierzyciel we własnym interesie powinien we wniosku o wszczęcie postępowania egzekucyjnego wskazać komornikowi mienie dłużnika, które podlegać będzie zajęciu, a następnie sprzedaży w postępowaniu egzekucyjnym. Pisząc wniosek egzekucyjny wierzyciel może i powinien skorzystać z wiedzy, którą posiada. Co zrobić, w przypadku, gdy wierzyciel nie posiada takiej wiedzy i nie wie czy jego dłużnik posiada jakikolwiek majątek. W takim wypadku wierzyciel może ograniczyć się tylko do wymienienia sposobów egzekucji, które ma zastosować komornik. Obowiązkiem komornika jest wezwać dłużnika do złożenia wyjaśnień na podstawie art. 801 kpc. Jeżeli złożone przez dłużnika wyjaśnienia nie doprowadzą do ujawnienia mienia wystarczającego do przeprowadzenia skutecznej egzekucji, wtedy wierzyciel ma do wyboru:
- złożenie wniosku do sądu o nakazanie dłużnikowi wyjawienia majątku (art. 913 kpc)
- zlecenie komornikowi poszukiwanie za wynagrodzeniem majątku dłużnika (797 1KPC).
Przy egzekucji należności alimentacyjnych, komornik z urzędu przeprowadzi dochodzenie w celu ustalenia zarobków i stanu majątkowego dłużnika oraz jego miejsca zamieszkania (art. 1086 kpc). Wierzyciel składający wniosek o egzekucję alimentów lub renty mającej charakter alimentów we wniosku egzekucyjnym nie ma obowiązku wskazywania sposobu egzekucji. Obowiązkiem komornika jest zastosowanie niezbędnych sposobów egzekucji z urzędu, z wyjątkiem egzekucji z nieruchomości. Wierzyciel alimentacjyjny ma obowiązek wskazania świadczenia, które ma być wyegzekwowane ma również obowiązek współdziałania z komornikiem i udzielania mu informacji mogących mieć wpływ na skuteczność egzekucji.
7. Wyjawienie majątku.
Wyjawienie majątku jest pomocniczym środkiem egzekucyjnym służącym do uzyskania od dłużnika informacji o jego majątku w celu zapewnienia skutecznej egzekucji świadczeń pieniężnych. Wniosek o wyjawienie majątku składa się do ogólnej właściwości dłużnika tzn. sąd w którego okręgu dłużnik ma miejsce zamieszkania. W przypadku, gdy dłużnikiem jest osoba prawna lub inny podmiot nie będący osobą fizyczną, wówczas sądem właściwym jest sąd miejsca ich siedziby. Postępowanie o wyjawienie majątku uregulowane jest szczegółowo w art. 913 KPC – 920 KPC.
8. Zlecenie komornikowi poszukiwania za wynagrodzeniem majątku dłużnika.
Powyższe uregulowane jest w art. 797 1 KPC. Należy pamiętać, iż instytucja poszukiwania przez komornika za wynagrodzeniem majątku dłużnika jest ściśle związana z toczącym się postępowaniem egzekucyjnym. Służy ono ustaleniu majątku dłużnika niezbędnego do zaspokojenia wierzyciela. Wniosek o poszukiwanie majątku dłużnika można złożyć tylko w ramach toczącego się postępowania egzekucyjnego. Wniosek podlega opłacie na podstawie art. 53 a Ustawy o komornikach sądowych i egzekucji. W przypadku otrzymania takiego wniosku, komornik pobiera od wierzyciela opłatę w wysokości 3% przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego (aktualnie jest to 81,50 zł). W razie nie uiszczenia opłaty w terminie 7 dni od otrzymania wezwania, komornik zwraca wniosek zawierający zlecenie poszukiwania majątku. W razie odnalezienia majątku dłużnika w trybie określonym w ust. 1 komornik pobiera opłatę stałą w wysokości 5% szacunkowej wartości tego majątku, nie więcej jednak niż 100% przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego (opłatę ponosi dłużnik). Opłata ta ulega zmniejszeniu o kwotę opłaty pobranej na podstawie ust.1. Przepis art.49 ust.3 stosuje się odpowiednio. Komornik może również wezwać wierzyciela o zaliczki na pokrycie wydatków gotówkowych związanych z poszukiwaniem majątku dłużnika. Wydatki te obejmują koszt zapytań do odpowiednich urzędów oraz koszt przesyłki listowej poleconej i aktualnie przedstawiają się następująco:
Powyższe uregulowane jest w art. 797 1 KPC. Należy pamiętać, iż instytucja poszukiwania przez komornika za wynagrodzeniem majątku dłużnika jest ściśle związana z toczącym się postępowaniem egzekucyjnym. Służy ono ustaleniu majątku dłużnika niezbędnego do zaspokojenia wierzyciela. Wniosek o poszukiwanie majątku dłużnika można złożyć tylko w ramach toczącego się postępowania egzekucyjnego. Wniosek podlega opłacie na podstawie art. 53 a Ustawy o komornikach sądowych i egzekucji. W przypadku otrzymania takiego wniosku, komornik pobiera od wierzyciela opłatę w wysokości 3% przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego (aktualnie jest to 81,50 zł). W razie nie uiszczenia opłaty w terminie 7 dni od otrzymania wezwania, komornik zwraca wniosek zawierający zlecenie poszukiwania majątku. W razie odnalezienia majątku dłużnika w trybie określonym w ust. 1 komornik pobiera opłatę stałą w wysokości 5% szacunkowej wartości tego majątku, nie więcej jednak niż 100% przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego (opłatę ponosi dłużnik). Opłata ta ulega zmniejszeniu o kwotę opłaty pobranej na podstawie ust.1. Przepis art.49 ust.3 stosuje się odpowiednio. Komornik może również wezwać wierzyciela o zaliczki na pokrycie wydatków gotówkowych związanych z poszukiwaniem majątku dłużnika. Wydatki te obejmują koszt zapytań do odpowiednich urzędów oraz koszt przesyłki listowej poleconej i aktualnie przedstawiają się następująco:
- Urząd Skarbowy: ..............................................45,00 + 5,00 zł
- Ewidencja Gruntów i Budynków:...........................5,65 zł
- Centralne Biuro Adresowe:.................................5,65 zł
- Zakład Ubezpieczeń Społecznych:.......................36,15+ 5,00 zł
- zapytanie o pojazdy CEPIK:................................5,65 zł
- zaliczka na korespondencję................................56,50 zł
Wierzyciel zlecający poszukiwanie majątku w pełnym zakresie winien uiścić zaliczkę w wysokości: 150,00 zł.
Wykaz aktów prawnych:
- Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. Kodeks Postępowania Cywilnego
- Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. Kodeks Postępowania Cywilnego
- Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. o komornikach sądowych i egzekucji
- Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 9 marca 1968 r. w sprawie czynności komorników
- Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrzynch i Administracji z dnia 28 stycznia 2002 r. w sprawie pomocy lub asystowania komornikowi przez Policję lub Straż Graniczną przy wykonywaniu czynności egzekucyjnych
- Ustawa z dnia 7 września 2007 r. o pomocy osobom uprawnionym do alimentów.